Keresztes Lászlóról úgy vélekednek a genfi magyarok, hogy ő a dolgos ember mintaképe, a munka megszállottja, sikeres üzletember, akire mindig számítani lehet, ha a közösségért tenni kell valamit. Hogyan is kezdődött?
Mikor Genfbe kerültem, 1963-ban nyitottam egy kályhaüzletet, sokáig ezzel foglalkoztam, de mellette különböző szakmai vizsgákat tettem le. Lakatos, szíjgyártó, szabó, villanyszerelő, sőt még fodrász mestervizsgám is van. Különösebb célom nem volt ezekkel az oklevelekkel, csak az, hogy legyenek svájci szakmai bizonyítványaim. A legfontosabb papírom, amit nem is említettem, a nemzetközi sofőr oklevél lett, később ugyanis évekig teherautó-sofőrként dolgoztam különböző vállalatoknál, egészen 1980-ig, ekkor lettem svájci állampolgár. Már aznap céget alapítottam társulván valakivel, ez azonban nem bizonyult szerencsés együttműködésnek, mert az üzlettársam megkárosított, így elváltak útjaink, ő hamarosan csődöt jelentett, én pedig 1983-ban megalapítottam az Apolló Szállítási Vállalatot, mely azóta is sikeresen működik.
Aki ennyit utazik, mint Ön, annak valószínűleg igen sok érdekes történet van a tarsolyában. Elmesélné nekünk a legemlékezetesebbet?
Valóban sok helyütt jártam, sok mindent láttam. Keresztül-kasul barangoltam egész Európát, talán nincs is olyan ország, ahol ne fordultam volna meg. Algír, Moszkva, Jalta, Helsinki, számomra mind jól ismert terep, Párizsban éppen olyan helyismerettel rendelkezem, mint Genfben. Dolgozó ember vagyok, nehéz fizikai munkát végzek, költöztetek, nekem nincs időm arra, hogy nézegessek, de a megrendelőim között akadt néhány rendkívül különleges ember. A sok-sok érdekes eset közül elmesélem a számomra legemlékezetesebbet.
Mikor Julianna királynő meghalt Genfben, s az örökségét szétosztották, alkalmam nyílt kezet szorítani az örökösökkel, a spanyol, a belga és az olasz királlyal. Sőt, én szállítottam Madridba a spanyol király örökségét. Címet nem adtak, csak egy telefonszámot kaptam azzal az utasítással, ha Madridba érek, az első bárnál álljak meg, fogyasszak valamit, s közben hívjam fel az adott számot, majd értem jönnek a palotából. Így is tettem, amikor azonban megkértem a bár tulajdonosát, értesítse megrendelőmet, hogy megérkezett a szállítmány, ő vonakodni kezdett mondván: "Oda nem lehet csak úgy telefonálgatni, mert az a királyi udvar!"
De hát pont oda szállítok most, ők a megrendelőim! kiáltottam elég hevesen, hiszen a király örökségét viszem!
Erre már egészen más hangot ütött meg a derék spanyol, sőt nekem ajándékozta azokat a plakátokat, amiket néhány perccel előtte hiába kértem, pénzért sem akart megválni tőlük. Rövid idő múlva megérkezett a király titkára, ki akarta fizetni, amit fogyasztottam, a tulajdonos azonban nem engedte:" A királyomtól csak nem fogadok el pénzt?" mondta válaszként.
Elindultunk a királyi rezidenciára, elöl-hátul, oldalt motoros rendőrök kísértek, akik egészen észrevétlenül szegődtek mellénk.
Ha odaértünk, mindent a harmadik emeletre vigyenek fel! intézkedett a titkár.
Uram, arról szó sem lehet válaszoltam, mert a rakomány között egy 3,5 tonnás márványszobor is van, s azt lehetetlen felvinni a harmadik emeletre!
Jó, akkor a Martini gyár udvarára visszük hangzott az új utasítás.
Amint behajtottam a kijelölt helyre, egy idősebb férfit pillantottam meg, egyik lába gipszben.
Mi van öregem, elestünk, elestünk? szólítottam meg tréfálkozva a kis öreget.
Ne beszéljen így vele suttogta fülembe rémülten a titkár , hiszen ő a király édesapja!
De az öreg király nem sértődött meg rám:
Szeretem, ha közvetlenek hozzám az egyszerű emberek mondta kedélyesen a titkárnak.
Munkám befejeztével fogadott maga az uralkodó, János-Károly király is, megköszönte a szállítást, majd megkérdezte, mivel kínálhat meg, ami nem tartalmaz alkoholt. Én egy pohár vizet kértem, de még életemben ilyen előkelő kiszolgálásban nem volt részem. Azt az egy poharat legalább négyen vették körül. Az egyik hozta, a másik a tálcát tartotta, külön egy ember a szalvétát nyújtotta át nekem, s egy negyedik elvitte a használt poharat.
Térjünk egy kicsit messzebbre is vissza az évek gyűrűjében; hol született?
Komlón születtem, de gyermekkoromat egy sváb községben, Mecsekfaluban töltöttem, ahol a német nyelvet szinte észrevétlenül sajátítottam el. Apám bányász volt, s iskoláztatni akart. 1937-ben Belgiumba szerződött dolgozni, én a négy elemit már ott végeztem, így a francia nyelvet igen korán megtanultam.
1941-ben hazakerültem Magyarországra, itt Újpesten folytattam tanulmányaimat a szalézieknél, de közbejött a háború, és a háború után már ipari tanuló lettem. 1949-ben végeztem, mint villanyszerelő szakmunkás, majd pártiskolára küldtek, még DISZ-titkár is voltam.
1953-ban egy kultúrházat kellett építeni a DISZ számára, építőanyagot azonban az egész országban nem lehetett kapni, nem volt más hátra, minthogy barátaimmal mi szerezzük be a szükséges anyagot. Ezért aztán perbe fogtak minket, és lopásért, mint a kapitalizmus szekértolóit és a kommunizmus ellenségeit hat évre ítéltek bennünket. Először a mosonyi fegyházban voltam, később Vácott, ahol Mindszenty bíboros volt az alattam lévő zárkában, és itt ült majdani genfi plébánosunk, Rába Lukács atya is. A börtönben kezdtem el festegetni, ez aztán szenvedélyemmé vált egész életemre.
Mikor és hogyan szabadult?
A börtönből a forradalmárok szabadítottak ki minket, ekkor elindultam Vácról gyalog Mecsekfaluba anyámhoz... Csak kerülővel tudtam menni, Hatvanon át próbáltam bejutni Pestre, de nem sikerült, így újra Hatvanba kellett visszatérnem, és onnan gyalog le egészen hazáig. Hét napig tartott ez a kínszenvedés, rabruhában, ennivaló nélkül, csak nyers kukoricát ettem, nem mertem bemenni sehová, féltem megállni, mert zavaros idők jártak. A bakancsom merő vér volt, mire hazaértem. Voltak útközben megrendítő események. Egy lakodalmi menettel találkoztam, tagjai már igencsak felhevült állapotban voltak, tanúskodni hívtak engem mint volt foglyot, mondjam el nekik, hogyan bántak velünk rabtartóink a börtönben. Elfogtak ugyanis egy váci fegyőrt, s azt mondták nekem: "Te, ha azt mondod, hogy kínoztak titeket, megöljük az őrt." Hát persze, hogy nem tanúskodtam ellene, csak nem engedhettem, hogy meglincseljék!
Miért hagyta el az országot?
Mecsekfaluba hazatérvén jelentkezni kellett a rendőrségen, ahol egy orosz tiszt agyon akart lőni, ha nem mondom meg azonnal, kik voltak a DISZ-tagok Komlón, mert ott tartott legtovább a forradalom. Nem válaszoltam, ezért becsuktak a rendőrségi zárkába, ahonnan a nagybátyám segítsége révén kiszöktem, és azonnal Ausztriába indultam néhány társammal együtt.
Menekülés közben lőttek ránk, igen sokan meg is haltak, én is megsebesültem, tüdőlövést kaptam, de nem mertem a menekülttáborban szólni róla, féltem, hogy az osztrákok visszaküldenek Magyarországra, így egy társam kötözgetett egészen addig, amíg a grazi táborból Svájcba nem kerültem, Biére-be. Itt megvizsgáltak, s egy katonai kórházba szállítottak, ahol a főorvos elmondta nekem, hogy meg fognak műteni, de sajnos nem valószínű, hogy túlélem, mert nagyon súlyos a sebem. "Hát, én nem fogok meghalni doktor úr, nem akarok meghalni, majd meglátja!" mondtam neki.
Az operáció után három nap múlva már titkon rágyújtottam, igaz azonnal elájultam, de egyhetes műtöttként már elszöktem a foci-világbajnokságot nézni, persze, hordágyon vittek vissza, de túléltem, mert túl akartam élni. Hoszú ideig szanatóriumban voltam, úgy tűnik, erős a szervezetem, ugyanis néhány hónap múlva már egy megyei lövészversenyre is beneveztem, ahol mindenki meglepetésére én szereztem meg a második helyet. A kórházban betegként sem tétlenkedtem, a kiselejtezett lepedőkre festegettem. A keretekért is képekkel fizettem, az asztalosműhely vezetőjének kívánságára egész sor Picasso-utánzatot készítettem, ő aztán a képeimmel díszítette fel az egész házát.
Hozzászoktam ahhoz, hogy mindig dolgozzam, a menekülttáborban tolmácsoltam, képeslapokat terveztem, sőt egy versenyre is beneveztem, s mivel névtelen volt a verseny, csak az eredményhirdetésnél derült ki, hogy az első három díjat én nyertem meg.
Tudom, hogy az Ön életét tragédiák is kísérték, hogyan sikerült ezeket túlélni, mibe kapaszkodott?
A legnagyobb csapást is el kellett viselnem, egy robbanásos baleset folytán egyetlen fiam ötödfokú égési sérülést szenvedett, és három napi szörnyű kínlódás után meghalt. Még csak tizennyolc éves volt. A feleségem ugyanebben a balesetben harmadfokú, a lányaim másodfokú égési sérülést szenvedtek. Rettenetesen el voltam keseredve, megmondtam az orvosoknak, ha Niki Laudát meg tudták menteni, akkor az én családtagjaimat is mentsék meg, különben megölöm őket. A feleségem és a lányaim életben maradtak. Azóta én nem iszom egy kortyot sem, és nem dohányzom soha megfogadtam.
Talán ennél is borzasztóbb volt azonban két évvel ezelőtt elveszíteni a tizenegyéves kisunokámat, mert az ő szenvedéseit, testi-lelki, szellemi hanyatlását, bénulását végig kellett néznem egy álló esztendeig. És hiába próbáltunk mindent megtenni, a legjobb gyógyszereket beszerezni, Amerikába vinni, a legújabb gyógyítási módokat kipróbálni, tehetetlenül álltunk a szörnyű kór előtt.
Mit mondjak, a munka mentett meg, abba kapaszkodtam, a nehéz fizikai munkába, az megnyugtat, akkor nem kell gondolkozni. Sajnos, a szellemi tevékenység számomra nem ilyen, festeni nem bírok, nem volt ecset a kezemben azóta.
Ennyire gyógyítónak tartja a munkát?
A fizikai munka éltet engem, betegségből talpra állít, szívesen végzem. Mivel csak 64 kg vagyok, sokan nem hiszik el, hogyan tudok megbirkózni a szállítás nehézségeivel. Egy alkalommal azt mondta nekem egy megrendelő: "Maga ne nyúljon hozzá, ne emeljen, mert úgysem bírja!" Aztán csak bámult, mikor a kilencedik emeletre felvittem a szállítmányt. Szeretek dolgozni, nem bírom abbahagyni, pedig a feleségem gyakran mondogatja, üdülni kellene, pihenj, hagyd már abba! Mikor azonban tíz napra vakációzni mentünk, már a hatodik napon visszahívtak, hogy baj van a teherautóval, gyere! És én jöttem, vége volt a vakációnak, de nem bánom.
Akik nálam dolgoznak, tanulnak, két év alatt jó munkásokká válnak, mert nekem az elvem a következő: Beszélj keveset, dolgozz sokat és úgy, hogy saját magad reklámja te légy!
Mit jelent Önnek a magyarság, hiszen tudjuk, hogy sok időt és energiát áldoz karitatív, közösségi célokra?
Ez számomra sok mindent jelent, egy kicsit a vallást, egy kicsit a hazaszeretetet, egy kicsit a társakat. Minden évben adományozok Mecsekfalu templomának valamennyi összeget, az oltárt a feleségem és én aranyoztattuk újra. Magyar egyetemistáknak ingyen szállítom a holmijait, bármilyen karitatív szolgálatban szívesen részt veszek... A magyar rendezvényeken azért segítek, mert megszoktam fiatalságomtól, hogy valakinek csinálnia kell, és így nem kerül semmibe a szállítás a közösségnek, hiszen a saját kocsimon viszem a dolgokat, csak az időmből kell áldozni egy kicsit, de hát ennyit megérdemelnek a magyarok! Egyébként is szeretek adni, a gyerekeim mondják is nekem, nem kell már, hagyd abba, de én nem tudom abbahagyni.
Külföldön élő honfitársaink közül sokan úgy tesznek, mintha már elfelejtették volna, honnan jöttek, én azonban ezt lelki fogyatékosságnak tartom. Gyakran mondogatom magamnak: szamárból nem lehet lovat csinálni, én magyarnak születtem, így is halok már meg.
Kérdezett:
Czellár Judit