Ön, aki kiváló ismerője a kérdésnek, hogyan határozná meg: mi a kriminológia? Miért kell tanítani ezt a különös, érdekes tantárgyat? Miben különbözik ez a tudományág a rendőrségi esettanulmányok világától, a kriminalisztikától mint gyakorlati vetülettől?
A kriminológia és a kriminalisztika két eltérő bűnügyi tudomány. A kriminológia magyar elnevezése bűnügyi kóroktan, tehát a bűncselekmények okait tanulmányozza. A kriminalisztika kimondottan gyakorlati ágazat. Technikai eszközöket igénybe vevő, a bűncselekmények felderítésére szolgáló tudomány. Különleges eljárásai folytán kénytelen a fényképezéstől a legmodernebb lézersugaras felderítési módszerekig mindent alkalmazni. A kriminológia nemcsak a bűncselekményekkel, hanem a bűnözéssel is foglalkozik. Statisztikai vonatkozásban közelíti meg a jelenséget, ami persze nem azt jelenti, hogy a bűncselekménnyel és a bűnözővel nem törődik. Ez utóbbi az ún. klinikai esettanulmány.
A kriminológia és a kriminalisztika nem volt mindig elkülönítve egymástól. A köztudatba a kriminológia gyűjtőnév alatt a kriminalisztika is bevonult. A későbbiek folyamán tudományosan elválasztották a két területet.
Mikor következett ez be?
A 19. században. Egy osztrák vizsgálóbíró használta először a kriminalisztika kifejezést. Az azonban továbbra is nyilvánvaló, hogy a kriminalisztika és a kriminológia kölcsönösen feltételezi egymást. A bűncselekmények felderítésénél a kriminalisztikának van elsődleges szerepe, míg viszont a bűncselekmények eredetére, okaira a kriminológia mutat rá. Amikor azt tanulmányozzuk, mi a kauzális összefüggés bizonyos társadalmi szerkezetek és a bűnözés között, milyen befolyást gyakorolhatnak ezek a szerkezetek a bűnözésre, akkor a kriminológiából kell kiindulnunk. A társadalom szerkezete és a bűnözés közötti összefüggés már az antik világ filozófusainál is fontos témaként jelentkezik (Platón, Szophoklész). Gondoljunk az Antigonéra vagy az Oidipuszra!
Ezek lennének az első esettanulmányok?
Itt jelenik meg az összefüggés keresése a társadalom és a bűnözés között. Rájöttek arra, hogy a bűnözés előbb létezett, mint a jog. Nem az állam által kialakított jogra gondolok, hanem a szokásjogra. A bűnözés végső soron hozzájárult magának az erkölcsnek a kialakulásához is.
Ebből olyanfajta következtetés vonható le, miszerint a bűn hiánya azt eredményezné, hogy nem alakulna ki egy bizonyos pozitív társadalmi magatartás?
Ez a fokmérő negatív része. A pozitív jelenség az, hogy volt valami, amivel össze lehetett hasonlítani a jelenséget. A kriminológiának a jelentősége éppen abban rejlik, hogy megérteti a bűnözést, ennek keletkezését, történelmi változásait. Miért szükséges a kriminológia? Azért, mert a megelőzést szolgálja. Hogyan teszi ezt? Majdnem harminc elmélet létezik. Ezek a bűnözés okait kutatják.
Melyek a legfontosabb elméletek?
Ezt a harminc elméletet három nagy kategóriába lehet besorolni. Az első lenne a társadalmi vonatkozású elméletek köre. A bűnözés eredőit a társadalomban keresik. A második csoport elméletei a biológiai vetületeket helyezik előtérbe. A harmadik a pszichológiai vonatkozású elméletek csoportja lenne. A modern, "divatos" kriminológiai nézetek némelyike említésre méltó. Széles körben elterjedt a szubkultúraelmélet. Ennek az a lényege, hogy egy fiatal, feltörekvőben lévő csoport, amely a társadalmi bekapcsolódás lehetőségeit nem látja, a meglévő, emberileg elfogadott kultúrával szemben egy más elméletet vall önmaga igazolására. Önmagát erkölcsileg lefedi, választ ad arra, miért követ el bűncselekményt. Igazolja tetteit. Az Egyesült Államokban külön a szubkultúrára vonatkozó megelőző intézkedéseket alakítottak ki. Miért súlyos a szubkultúra? Például azt hirdetik, hogy nem bűn, ha elvesszük valakinek a holmiját. Olyan erkölcsi-kulturális szempontot fogadnak el, olyan nézetet vallanak, amely a fennálló társadalmi renddel szemben retrográd jellegű.
Hasonló jelenséget tapasztalhattunk a kommunizmus ideje alatt is, amikor azzal az indokkal, hogy az állam keveset fizet a munkáért, a munkások ellopták az államtól, ami "őket illette". Anélkül hogy tudtunk volna erről, anélkül hogy kimondtuk volna, szubkulturális társadalmi rendszert építettünk ki/fel?
Ennek a gyökerei mai napig léteznek, és a társadalom legmélyén élnek. A szubkultúraelmélet az uralkodó kulturális rendszertől eltérő jellegű. Miért alakult ki? Elsősorban azért, mert az "alsóbb társadalmi rétegek" ifjúsága nem tud magának státust teremteni a hagyományos társadalmi intézményrendszerben, és éppen ezért elutasítja a "felsőbb társadalom" céljait és normáit. Mindezt igazságtalannak tartja, mivel egyenlőtlen feltételeket teremt. Előnyben részesítik a munkakerülést, az erőszakot, a vagyontárgyak vandál rongálását stb. A legnagyobb veszély viszont abban rejlik, hogy az ilyen fiatalok erőteljesen kötődnek hasonló sorsú barátaikhoz, akiktől esetenként megtanulhatják, hogyan kell bűncselekményt elkövetni. A szubkultúra kialakulását persze rengeteg dolog befolyásolhatja. Egyik elmélet arra épül, hogy a bűnözés a tanulásra vezethető vissza. Egymástól lesik el, majd bűnözőkké válnak az emberek. Látják, hogy a másik lop, csal, és megtanulják, hogy "így is lehet". A megengedés önvédő folyamatot indít el. Mindennél jóval érdekesebb azonban a pszichoanalitikus elmélet. Ez a freudi pszichoanalízisre vezethető vissza jólehet Freud sohasem foglalkozott magával a bűnözéssel. Az elfojtott indulatok, ingerek a normális társadalmi magatartást erőszakos tettekké alakíthatják át. Ha az "ego" vagy a "szuperego" nem elég erős, hogy az indulatokat leszorítsa, akkor megjelenik a bűnözés.
A kriminológiában különös színfoltot képez az ún. jóléti bűnözés. Az idők hosszú során a szakembereket rendkívüli érdeklődéssel töltötte el a kérdés, hogy miért követnek el olyan emberek is bűncselekményeket, akiknek nem volna szükségük megtenni ezt. A marxista elméletgyártók ragaszkodtak ahhoz, hogy a bűn oka teljes egészében gazdasági jellegű. A bűnözést gazdasági hiányérzetből vezették le. Tehát azért lopok, mert éhes vagyok, vagy mert nincs cipőm. Igen ám, de léteznek olyan emberek, akik nem a legszegényebb társadalmi réteghez tartoznak, mégis bűnözőkké válnak.
Ez az ún. fehérgalléros bűnözés?
A fehérgalléros bűnözést nyugodtan besorolhatjuk ebbe a kategóriába, de lennebb is mehetünk. Azt mondhatjuk, hogy a hiányérzetből bűntettre vetemedő emberek elsősorban a középrétegből kerülnek ki. (Persze a felső réteg tagjai közül is.) Közismert tétel, hogy a szükségletek kielégítése során újabb és újabb szükségletek lépnek fel. Egy-egy szülő mindent megad a gyermekének. Ennek néha súlyos következménye lehet. A gyermekben a javak megszerzésének a vonatkozásában rendkívül fontos erkölcsi határt eltörölheti. A jóléti bűnözés jellegzetes vonása éppen az, hogy nem érem be azzal, amim van, hanem mindig többet és többet akarok. Azzal, hogy mindent megadok a gyermeknek, a nevelés folyamatából eltűnik az a lehetőség, hogy megálljt tudjak parancsolni. Ezen a ponton felvetődik a kérdés, mekkora jelentőséggel bírnak az örökletes tulajdonságok a bűnözés kialakulásásban. Erre az ún. kromoszómaelmélet ad választ. A tudósok megállapították, hogy egyes férfiaknak eggyel több kromoszómájuk van. Ez nevezték el a bűn kromoszómájának.
Eleve úgy születnének egyesek, hogy génjeikben hordozzák a bűnt, mint egy-egy ember bizonyos örökletes betegséget? Ez kissé kétesen hangzik...
Ez az elmélet tudományosan nem állja meg minden esetben a helyét, de százalékosan kimutatva különös jelenségre figyelhetünk fel: a bűnözőknél gyakoribb a "felesleges", a plusz kromoszóma jelenléte. Ezt az érdekes vetületet is ismerni kell, amikor a bűnözésről, ennek vizsgálatáról beszélünk. Ennél sokkal modernebb felfogás terméke a frusztráció tana. Az az ember, aki sok frusztráción esik keresztül, egy adott pillanatban éppenséggel a rengeteg sikertelenség miatt bűnözővé válhat. Nem elsősorban azért, hogy legyőzze gátlásait, hanem azért, hogy "megoldjon" bizonyos kérdéseket. Például egy fiatalember sikertelenül udvarol egy lánynak. A lányt elszereti más. Előfordulhat az, hogy akár gyilkosság elkövetésére vetemedik az illető. Létezik aztán a multifaktoriális elmélet, amely arra épül, hogy sohasem lehet csupán egy tényezőre visszavezetni egy-egy bűncselekményt, mert a bűnözésnek számos oka van. Ezek az okok biológiai (szervezeti), pszichológiai és nem utolsósorban társadalmi jellegűek lehetnek. A társadalmi okokat hangsúlyozza ki például Durkheim. Az öngyilkosságról szóló híres könyvében azt írja, hogy a társadalom felelős az öngyilkosság miatt. Nincsenek öngyilkosságra predesztinált egyének, hanem a társadalom készteti az egyént élete eldobására.
Manapság Durkheim nézeteit elég sok szakember kifogásolja vagy legalábbis szkepticizmussal szemléli. Ő olyasmit is állított, hogy az év bizonyos szakaszaiban nagyobb az öngyilkosságra való hajlam...
Statisztikákkal támasztotta alá ezt, sőt nemcsak az évszakokra vonatkoztatva, hanem területileg is megvizsgálta az öngyilkosság kérdését. Azt hirdette, hogy a meleg égöv bűnözői inkább az ember ellen elkövetett bűntettek felé "vonzódnak", míg északon a vagyon elleni bűncselekmények a gyakoribbak. Ez érthető, ugyanis északon a hideg hosszabb ideig tart, ott a megélhetés gondjai gazdasági vonatkozású kérdéseket vetnek fel. A meleg égöv az emberben a legbelső ingereket ébreszti fel. Ezért gyakoribb délen a szexuális bűncselekmény.
Mi "hol állunk"? Hol a helye ebben a képletben Romániának? Ez az ország se túl meleg, se túl hideg. E tekintetből valahova középre helyezhetjük Romániát?
Nálunk mindkét rész megtalálható. Igen, valahol középen helyezkedünk el.
Ön szerint végső soron Durkheim minden állítása, feltételezése ma is megállja a helyét?
ő mondta ki azt, hogy a bűn a társadalom szerves velejárója. Most már tapasztalatból tudhatjuk, hogy nincs bűn nélküli társadalmi berendezkedés. Régebben azt tanítottuk, hogy a bűnözés átmeneti kategória, ami az állam elhalásával el fog tűnni. Erre vonatkozóan véleményt mondani nem tudok, mert nem éltem meg az állam elhalását, viszont az arrafelé vezető útból egy darabot rendelkezésünre bocsátottak. Hirdettük azt, hogy a szocializmus útján haladunk, és egyre kevesebb a bűncselekmény, de ez a "bravúr" a statisztikák tudatos meghamisítása által történt. Hosszú időn keresztül a törvényszéken dolgoztam, ahol többé-kevésbé alkalmam nyílt a statisztikai adatok megismerésére. Láttam, mennyire titkosan kezelték ezeket. Nekünk, akik ott dolgoztunk, nem volt szabad bemennünk abba az irodába, ahol összesítették az egy megyére vonatkozó bűnügyi statisztikákat... A számok összeadását Bukarest végezte el! A végcél olyan statisztikai adatok előállítása volt, amelyek azt mutatták volna, hogy a bűnözés csökkenőben van. Most, hogy az egykori valós statisztikai adatok napvilágra kerültek, ennek a folyamatnak épp az ellenkezőjét tapasztaljuk. Az átmeneti korszakban, amikor újabb és újabb bűncselekmények jelennek meg, a mutatók állandóan negatív irányba lengedeznek. Éppen ezért a kriminológia arra a tételre épül, hogy nincs és nem is lesz bűn nélküli társadalom. Viszont mindent meg kell tenni azért, hogy a bűncselekmények száma csökkenjen.
Hogyan járulhat hozzá a kriminológia a jelenség háttérbe szorításához, a bűncselekmények számának csökkenéséhez?
Generális és speciális prevencióval. A megelőzés alapvető kérdése a következő: azért büntetünk-e, mert valaki elkövetett egy bűncselekményt, és ezt meg kell torolnunk, vagy azért büntetünk, hogy máskor az illető ne kövessen el bűncselekményt? A hangsúlynak azon kellene lennie, hogy azért büntetünk meg valakit, hogy a jövőben ne kövessen el újabb bűncselekményt. Ez egyben a speciális prevenciót jelentené. A generális prevenció feladata viszont az egész társadalom figyelmét felhívni arra: vigyázat, nem szabad!
Vonatkoztassuk az egyénre a megelőzés ezen módszerét! Azt állítjuk, azért büntetünk valakit, hogy ne kövessen el ismét bűncselekményt, és bezárjuk egy zsúfolt börtönbe. Ismerve az általános börtönviszonyokat, ön szerint ez a prevenciós elmélet hatékony gyakorlattá válik? Egyáltalán működik-e, működhet-e, avagy a börtönben az elítélt sokkal megátalkodottabb bűnözővé válik?
Nagy általánossággal állíthatjuk, hogy a börtönnek nincs javító jellege. Ott az elítélt tovább romlik, sohasem javul...
Ezek szerint a megelőzés mint "megoldás" érvényét veszti. Vagyis elméleti szinten marad...
Igen, mindez csupán elmélet, mégis ezt kell alkalmazni. Pillanatnyilag nincs jobb megoldás. Talán arra jó, hogy izoláljuk, kiszűrjük a társadalomból a deviáns egyéneket. Ideig-óráig persze. Ennek kapcsán említeném meg, hogy Romániában a kriminológiát hosszú ideig nem kedvelték a hatóságok, nem taníthattuk. 1960-ban jöttek rá, hogy mégiscsak hasznot lehetne húzni belőle a társadalom számára. A szocialista tábor országai azt vallották, hogy a bűnözés nem más, mint régi kapitalista tudatmaradvány. Ezt lehetett ugyan hirdetni egy ideig, de megjelent az új generáció, s ennek a generációnak semmi köze nem volt a kapitalizmushoz. A fiatal korcsoport viszont még jobban bűnözött, mint az előtte járó... Akkor döbbentek rá pártberkekben arra, hogy ezzel a kérdéssel komolyan kellene foglalkozni. Látván ezt a sok fiatal bűnözőt, úgy érezték, valamit tenni kellene. Megszületett egy érdekes román elmélet is a bűnözés okairól. Kitalálói kimondták, hogy bűnözővé akkor válik valaki, hogyha a kiváltó okok erősségét nem tudja kellőképpen befolyásolni az erkölcs és az állampolgári öntudat. Nesze semmi fogd meg jól! Az okokat nem határozta meg ez az "elmélet".
Ön átmeneti korszakról beszélt. Ennek az eléggé hosszúra nyúlt átmenetiségnek jellegzetes szociológiai vetülete a sajtó agresszivitást szállító igyekezete. Az írott és a sugárzott médiában megszokott jelenséggé vált, hogy fő helyen egy-egy gyilkosság, valamilyen súlyosabb bűncselekmény áll. Az az érzésem, a néző, az olvasó már el is várja, hogy ilyesmivel "bombázzák". Mi ennek a megdöbbentő népszerűségnek a társadalmi oka? Miért habzsolja a hírfogyasztó a vadabbnál vadabb esettanulmányokat? Miért kell egyre több vért és gyilkosságot, patologikus esetet látnia, olvasnia?
Általános emberi tulajdonság, hogy érdeklődéssel fordulunk a megrázó események felé. Embertípusa válogatja, hogy az események milyen fajtája érdekli inkább. Nyugodtan kijelenthetjük, hogy az emberek többségét mindenkor foglalkoztatta és foglalkoztatni fogja a szenzáció. Az ember érdeklődést mutat az iránt, ami számára nem mindennapi, így aztán a bűnözés olyan területté válik, amelyre többé-kevésbé mindenki kíváncsi. Sajnos a tapasztalat nem azt mutatja, hogy a híradók agresszivitása pozitív hatást gyakorol. Kevesen okulnak a látottakból-hallottakból, annál többen azok s főleg a fiatal nemzedék tagjai közül kerülnek ki , akikre erőteljes negatív hatással lehetnek ezek a tények. A bűnfeltárás fogyasztása részben kuriózum kérdése. Az ember azért olvassa el egy gyilkosság történetét, mert érdekes. Az esettanulmányozásokba kapcsolódik be nagyon érdekes módon a bűnöző személyiség fogalma.
A passzív befogadástól hogyan juthat el a szemlélő oda, hogy aktív deviáns egyénné válik? Említette, hogy a kommunizmus ideje alatt "megszépítették" a statisztikai adatokat ami hibás lépés volt. Most kendőzeltenül mindent (még azt is, amit nem kellene!) a nép elé állítanak. Ez talán még rombolóbb hatású... Hogyan befolyásolja a fogyasztó pszichológiáját az egyre megszokottabbá váló agresszivitás cenzúrázatlan tálalása?
Eljuthat oda, hogy maga is bűnözővé válik. A személyiség struktúrája visszavezethető néhány lényeges elemre. Az első az, hogy állandó készenléti állapotban leledzik az illető valaminek a befogadására. Ez lehet vagy a jó, vagy a rossz. Megjelennek a törekvések, a célkitűzések, s ehhez járul hozzá a jellem. Az általános beállítódás mindig a jellemtől függ, attól, hogy milyen tulajdonságokkal rendelkezünk. Az erős akaratú egyének semmiféle külső erő hatására nem változtatják meg jellemvonásaikat. A gyenge jelleműek könnyen megváltoztatják magatartásukat. Ugyanilyen lényeges elem a vérmérséklet. Ez adja meg mindennek a dinamikáját. A vérmérséklet határozza meg, mikor és hogyan cselekszik valaki. A túlzott vérmérsékletűek azonnal reagálnak. Felpofozzák őket, visszaütnek. Más nem teszi meg ugyanezt.
Milyen a személyiség és a bűncselekmény közötti kapcsolat?
Tudományosan háron csoportba szoktuk sorolni a bűncselekményt elkövető személyeket. Bűncselekényt elkövethetnek csábító alkalom folytán, konflikusok miatt vagy indulatosan. Az indulat által diktált bűncselekmény kevésben különbözik a konfliktuálistól, csak az elkövetés módja másféle. A konfliktus feloldásának a terjedelme is lényeges. Az indulat hatása alatt elkövetett bűncselekményt hirtelenség, gyorsaság jellemzi. A tettes azonnal reagál. Kocsmai verekedés stb. Ezek az alkalmi bűnözések, ezeket a kis bűnözők követik el. Létezik azonban ún. konok bűnöző is. Az ő esetében szemben az alkalmi bűnözőkkel a bűnözés mindig a személyiség belső logikájából következik. Említésre méltó a habituális, vagyis a lelki alkatra épülő bűnözők kérdése. Az énjük, az egójuk általában gyengén fejlett. Irreális világban élő személyiségek. Érzelmi vonatkozásban szoros kapcsolatuk a külvilággal nincs. Agresszív indulatok jellemzik őket. Kifelé minden belső lelki megnyilvánulásukat agresszió kíséri. Az antiszociális állapot összefonódik egy pszichológiai vonatkozású kérdéssel. Az ilyen tettest pszichotikus bűnözőnek nevezzük. Kétfázisos emberek. Két énnel rendelkeznek. Eufóriás tüneteket teljesen borongós állapotok váltanak fel, és ennek feloldására követik el tettüket. Az antiszociális jellemű kriminális egyéneket általában neurotikus és normális bűnözőknek szoktuk nevezni. A normális bűnözők énje viszonylag jól működik, de a nevelést biztosító erkölcsi énjük gyenge. Gondolok itt a gyári szarkák esetére: hazafelé menet elviszik a gyárból a kalapácsot...
A bűnösök részletes osztályozása után hogyan rangsorolhatnánk magát az elkövetett cselekményt, a bűnt? Nyilvánvaló, hogy a laikusnak a kriminológia elsősorban a gyilkosságot juttatja eszébe, azonban a "választék" bőségesebb. Ön arra is figyelmeztetett, hogy a "gyilkosság" meghatározást csupán a mindennapi szóhasználatban tarthatjuk elfogadhatónak. A kriminológiai szaknyelvezetben nincs ilyen kifejezés, csupán "emberölés". Mi nyilvánítható a tudomány és mi a jog álláspontja szerint kriminális tettnek?
A tudomány esetében, eltérően a büntetőjogi megközelítéstől, a terület tágasabb, ugyanis a kriminológia már a szabálysértést is bűncselekménynek tekinti. Minden erkölcsileg kifogásolható tettet bűnként könyvel el. A büntetőjog viszont csak azokra a kérdésekre fektet hangsúlyt, amelyeket a törvény kifejezetten bűncselekménynek tekint. Ami a bűncselekményeket illeti, két nagy kategóriáról beszélhetünk; a szándékos és a gondatlanságból elkövetett bűntettekről. Kriminológiai szempontból mindkettőnek óriási a jelentősége. Rájöttek arra ugyanis, hogy a gondatlanságból elkövetett bűncselekményeknek is komoly kriminológiai háttere van. A szándékos bűncselekémény esetében a tudati és akarati elem szerepe döntő. A tettes kívánja a tett elkövetését, akarja, nem tesz ellene semmit. A gondatlan elkövető viszont nem látja előre, mi lesz tettének a következménye. Előfordulhat, hogy bízik az ügyességében. Megengedett országúti sebesség 80 km/óra. Bizonyos fékezési távolságokat még be lehet tartani. Az illető 120 km/órás sebességgel robog, mondván, hogy ő máskor is vezetett ilyen sebességgel. Lelép valaki a járdáról (nem az átjárón), és emberünk elüti. Ő nem akarta a bűncselekményt. Viszont egy lopás esetében, amikor a tolvaj belopakodik a kiszemelt házba, előre látja tettének következményét, és azt akarja is. El akarja tulajdonítani a tárgyat.
A tett elkövetése kapcsán egészen más jellegű tettről szeretném faggatni. Ön miért választotta ezt a szakmát, ezt a tudományágat?
Eddig nem is elmélkedtem túlságosan arról, miért választottam a kriminológiát. Nekem ezt kellett választanom. A Bolyai Tudományegyetemen kriminalisztikát oktattam. Amikor az egyetemet felszámolták, áthelyeztek az igazságügyminisztériumba. Azzal bíztak meg, hogy szervezzem meg Kolozsvárott a Kriminalisztikai Intézetet. (Nem kriminológiai!) Ennek volt a feladata a törvényszéki szakértői vélemények elkészítése. Írásokat elemeztünk, akták hamisítására derítettünk fényt, lőfegyvereket vizsgáltunk meg stb. Az intézetet harminc-valahány éven keresztül, egészen nyugdíjazásomig vezettem. 2500-nál több szakvéleményt készítettem. Leggyakoribb az írásszakértői vélemény volt. Aláírásokat, névtelen leveleket, hamisított szerződéseket vizsgáltam meg. Azonban sohasem tudtam lemondani a tanításról. Annyira szerettem a didaktikai munkát, hogy minden vágyam az volt, bárcsak ismét visszakerülhetnék a katedrára. Amikor Váradon megnyílt a Sulyok István Református Főiskola, nyugdíjba vonultam, és tanítani kezdtem. Azóta is ott vagyok, habár most már nem jogászokat oktatok, mert a jogi kart feloszlatták. A diakónia szakon bevezették a kriminológiát, úgy gondolva, hogy azon a területen, ahol a hallgatók tevékenységüket a jövőben ki fogják fejteni, a megelőzés módszereinek az ismerete nagyon fontos. Ezek a diakónusok társadalmi munkások lesznek. Mint társadalmi munkásoknak fő feladatuk lesz a reszocializáció, vagyis a börtönviselt személyek társadalomba való újbóli beilleszkedését kell elősegíteniük.
Hosszú pályafutása során mi volt a legnagyobb sikerélménye, illetve mit nem tudott megvalósítani?
Aki dolgozik, az vét is. Voltak melléfogásaim. Nem kellő alapossággal elvégzett munkák is előfordultak. Szerencsére úgy működött a rendszer, hogy a mi munkánkat Bukarest felülvizsgálta. Aki tudta, hogy vétett, az nem hagyta az igazát. Például ha gyenge az írásminta, akkor gondok akadtak.
Voltak azonban olyan esetek is, amikor úgy éreztem, hogy hozzá tudtam járulni valamivel az igazság kiderítéséhez. Egy dologra mindig vigyáztam: inkább száz olyan ember legyen, akit bűncselekmény elkövetésével gyanúsítunk, de ne ítéljünk el ártatlanul senkit. Minden este nyugodt lelkiismerettel feküdtem le.
Mi volt a legszenzációsabb megoldott esete?
Mai szemszögből nézve talán egy szovátai gyilkosság volt a legérdekesebb. Ennek a megoldásához a magam módján én is hozzájárultam. Egy szovátai családban az iszákos férj szinte naponta bántalmazta feleségét. Fia egy adott pillanatban megsokallta apja édesanyjával szembeni magatartását, s míg az anya dolgozott, a részegen alvó férfit megölte egy konyhakéssel. A fiú (1618 év körüli ipari középiskolás gyermek), miután megölte, feldarabolta az apját, és két bőröndbe tette a holttestet. A nagymama udvarán volt egy libaúsztató tavacska, oda dobta be a "csomagot". Anyja semmit sem vett észre. Néhány nap múlva aggódni kezdett a férfiért. Negyedik vagy ötödik nap egy írás "érkezett" címükre: "Ezt a levelet Nyugatról küldöm, és értesítelek benneteket, hogy amikor anyagilag megerősödöm, akkor gondoskodom rólatok is." A levélen nem volt bélyeg... Összehasonlítottuk a férfi írásával; nem ő írta. Írásmintát vettünk az ismerősöktől. Szűkült-szűkült a kör, végül elértünk a gyermekhez. Következett a tárgyalás, aztán tavasszal megtalálták a tetemet is.
Ez még mai viszonylatban is elég durva történet... reméljük, kielégítettük az olvasó mohóságát.